Singule

της Βάλιας Θεοδωρίδου, Ιστορικού του Δ.Π.Θ.

Το 1923 το Ανατολικό Ζήτημα είχε κλείσει. Όλα τα νέα κράτη είχαν μειονότητες
που η ύπαρξη τους  υπονόμευε τους ισχυρισμούς τους ότι κυβερνούσαν  εν
ονόματι του έθνούς .Η φιλελεύθερη σύλληψη του έθνους κράτους απέβλεπε σε έναν
συνδυασμό της εξουσίας της εθνικής πλειονότητας με την εγγύηση των ατομικών
δικαιωμάτων. Η ένταση σε αυτά τα δυο στοιχεία ήταν φανερή ήδη στους αγώνες για
το ρουμανικό σύνταγμα  τον δέκατο ένατο αιώνα  ,το ο\ποιο σχεδιάστηκε για να
στερήσει από τους Εβραίους  την ιθαγένεια στο νέο κράτος .Θεωρητικά η αφομοίωση της μειονότητας από την πλειονότητα θα οδηγούσε μακροπρόθεσμα στην ομοιογενοποίηση. Ωστόσο ο Α παγκόσμιος πόλεμος έλυσε το πρόβλημα των εθνοτήτων ,αφού το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης  δεν μπορούσε για λόγους πρακτικής πολιτικής να επεκταθεί σε όλες τις εθνικές ομάδες. Η ύπαρξη της Τσεχοσλοβακίας και της Γιουγκοσλαβίας μαρτυρούσε ότι οι εναλλακτικές μορφές  κρατικής συγκρότησης  εξακολουθούσαν να υπάρχουν.

Γεγονός είναι ότι  οι αναγκαστικές αλλαξοπιστίες ,οι μαζικές εκτελέσεις και το φευγιό  δεκάδων χιλιάδων προσφύγων ήταν το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας να εξαλειφθούν όσες οθωμανικές επαρχίες απέμεναν στην Ευρώπη, σε εφαρμογή της αρχής των εθνοτήτων. Παράλληλα οι άμαχοι στα βαλκάνια συνέχισαν να
αντιμετωπίζονται με καχυποψία από τις στρατιωτικές δυνάμεις και στον Α
παγκόσμιο πόλεμο.  Στο Κόσσοβο η διαμάχη μεταξύ Σέρβων και Αλβανών μαινόταν ανεξέλεγκτη .Η βουλγαρική κατοχή της Μακεδονίας και της νότιας Σερβίας ήταν αρκετά ωμή για να προκαλέσει  εξεγέρσεις.

Πολλά μέλη των μειονοτήτων επιθυμούσαν την αναθεώρηση των συνθηκών .Οργανώσεις Κροατών και Μακεδόνων εμιγκρέδων  συνωμοτούσαν για να
ανατρέψουν το διακανονισμό των Βερσαλλιών και ευθυγραμμίζονταν με τις
αναθεωρητικές δυνάμεις ,όπως στη φασιστική Ιταλία .Οι Μακεδόνες αυτονομιστές
διοικούσαν κομμάτι της  δυτικής Βουλγαρίας  σαν φέουδα και
αποσταθεροποιούσαν  την πολιτική ζωή της Βουλγαρίας ,ώσπου επενέβη στην περιοχή στρατός . Oταν ξέσπασε ο Β παγκόσμιος πόλεμος ,τα
αιτήματα των αναθεωρητών αποτυπώθηκαν στο χάρτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης : η Γιουγκοσλαβία εξαφανίστηκε και πάλι  και
η Αλβανία ,η Βουλγαρία και η Ουγγαρία επεκτάθηκαν εις βάρος της Ρουμανίας και
της Ελλάδας .Ωστόσο η καταπίεση των ενωτικών μειονοτήτων ήταν μόνο η μία πλευρά του νομίσματος .Εκείνοι που πρέσβευαν τις λιγότερο  ανεκτικές πολιτικές
απέναντι στις μειονότητες δεν ήταν οι συντηρητικοί αλλά οι φιλελεύθεροι, που
θεωρούσαν ότι είχαν αναλάβει  να εφαρμόσουν μια πολιτική  Κρατικού εκσυγχρονισμού ,η οποία πολιτική θα οδηγούσε στις δραστικές κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις ..Οι φιλελεύθεροι τάσσονταν υπέρ της αγροτικής μεταρρύθμισης  και της πρόσβασης στις ξένες αγορές χρήματος
,με άλλα λόγια η φιλελεύθερη άποψη για το κράτος δεν  ταίριαζε με τις προσδοκίες των μειονοτήτων,αλλά δεν ήταν εντελώς υπέρ του αποκλεισμού τους.

Όμως μετά το 1941 η ναζιστική κατοχή έφερε στην επιφάνεια τα
πάθη που σιγόβραζαν ανάμεσα στις εθνικές ομάδες και  τους προσέφεραν την ευκαιρία να  ανατρέψουν την κατάσταση  εις βάρος των κυρίων που είχαν κατά την
διάρκεια του μεσοπολέμου. Για πρώτη φορά στα νεότερα χρόνια η Κροατία κέρδισε την ανεξαρτησία της ,ως υποχείριο του Άξονα ,κυβερνήθηκε από ένα  εθνικιστικό
κόμμα τους Ουστάσι  ,αυτοί έστησαν ένα μονοκομματικό κράτος  στόχος του οποίου
ήταν να δουλέψει για την ιδέα ότι  μόνο ο κροατικός λαός θα κυβερνά για πάντα την Κροατία .

Η ναζιστικά κατοχή πυροδότησε ευρύτερες συγκρούσεις ανάμεσα στις εθνότητες των Βαλκανίων .Οι Σέρβοι  Τσετνικ διαλαλούσαν την πρόθεση τους να καθαρίσουν την Βοσνία  από οτιδήποτε δεν είναι σερβικό  και σκότωσαν   δεκάδες χιλιάδες μη Σέρβους. Τα Βουλγαρικά στρατεύματα προσάρτησαν τμήματα
ελληνικής Θράκης  ,σκότωσαν χιλιάδες αμάχους  απαγόρευσαν την χρήση
της ελληνικής γλώσσας  και προσπάθησαν να εποικίσουν  την περιοχή με
Βούλγαρους  εποίκους. Ανάλογη  πολιτική έγινε προσπάθεια να εφαρμοστεί στην
πρώην Γιουγκοσλαβική Μακεδονία ..Και στις δυο ο εποικισμός απέτυχε.

Όμως  οι εμφύλιοι  πόλεμοι δεν έληξαν με την γερμανική αποχώρηση
.Οι συγκρούσεις στο Κόσσοβο  μεταξύ Αλβανών και Γιουγκοσλάβων  παρτιζάνων
κράτησαν  σε ορισμένες περιοχές χρόνια.Πολλοί  μειονοτικοί Γερμανοί απελάθηκαν
από την Βοιβοντίνα  και την Ρουμανία και η γη τους εποικίστηκε . Οι Αλβανοί διώχτηκαν από την βορειοδυτική  Ελλάδα το 1944/5 και ο ελληνικός εμφύλιος
πόλεμος από το 1946 έως το 1949 μετατράπηκε σε πόλεμο  ανάμεσα
στην κυβέρνηση της Αθήνας  και στα μέλη της σλαβόφωνης  μειονότητας του βορρά .