Singule

της Πολίτου Μαρούλας

Η κατανομή του χρόνου ποικίλει ανά χρόνους και τόπους. Κάθε λαός, σε κάθε εποχή, διαμορφώνει τα δικά του λεκτικά συμφραζόμενα(σημαινόμενα) για τα διάφορα σημαίνοντα. Οι λέξεις και κατα κύριο λόγο η δημιουργία αυτών εξαρτάται από τις εκάστοτε διαμορφωθείσες ανάγκες των πληθυσμών.  Συνεπώς, το ίδιο συμβαίνει και για τον χρόνο…

Οι εποχές δεν είναι παρά ενότητες που ανοίγουν και κλείνουν ένα διάστημα χρόνου σύμφωνα με κάποια πάγια χαρακτηριστικά που επαναλαμβάνονται διαρκώς από την ανατολή ως την επόμενη ανατολή του ήλιου. Τουλάχιστον έτσι τις αντιλαμβανόμαστε.

Από την αρχαιότητα -ελληνική και μη,- μέχρι σήμερα διάφορες ονομασίες έχουν περάσει για να κατονομάσουν αυτά τα διαστήματα, όπως και τα επιμέρους αυτών.   Η αρχαίοι Έλληνες μετρούσαν την αρχή του δικού τους μήνα από εκεί που εμείς έχουμε μέσα του μήνα. Μέσα Δεκεμβρίου με μέσα Ιανουαρίου πιανόταν ο μήνας Ποσειδεώνας, μέσα Ιανουαρίου με μέσα Φεβρουαρίου ήταν ο μήνας Γαμηλιώνας, στη συνέχεια ο μήνας Ανθεστηριώνας, έκτοτε ο Ελαφηβολιώνας και ούτω καθ’ εξής. Όλοι είχαν κάποια συσχέτιση με την έξαρση της φύσης και τις μυθικές παραδόσεις.

Το 45 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας διακήρυξε πως στο εξής το έτος θα μετριέται σε 365 μέρες και κάθε τέσσερα χρόνια τον μήνα Φεβρουάριο θα προστίθεται μια ακόμη μέρα, ένα έτος που θα είναι δίσεκτο. Από τότε διανύουμε 365 μέρες κάθε χρόνο συν μία επίπλεον μέρα για κάθε 4 χρόνια. Ακόμη και οι μήνες καθιερώθηκαν τότε σε 12;

• Ianuarius
• Februarius
• Martius
• Aprilis
• Maius
• Iunius
• Iulius
• Quintilis: που αργότερα ονομάστηκες Ιούλιος προς τιμήν του Καίσαρα
• Sextilis: αντίστοιχη μετωνομασία σε Αύγουστος
• Septemper
• October
• November
• December

Αντιστοίχως οι Αγγλοσάξονες ξεκινώντας από το μήνα Ιανουάριο, έδιναν την δική τους ονοματολογική εκδοχή στον ορισμό του χρόνου:

• Solomnath: ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στις προσφορές και στις λατρευτικές θυσίες των θεών
• Hrethmonath: Τιμητικός μήνας για την θεά Χρέθα
• Eosturmonath: ο μήνας αυτός πλησίαζε το Πάσχα και ήταν εξίσου αφιερωμένος σε μια θεά, στην θεά Εστρ
• Thirmilci: ετυμολογικά αν προσεγγίσουμε την ονομασία δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε. Τι μας θυμίζει; Λατινογενώς(στην πραγματικότητα Ινδοευρωπαϊκώς) προερχόμενο το πρόθημα από το tres με δάσυνση, και το πρόθημα το σημερινό αγελαδίσιο milk, που όλοι μας έχουμε συνδέσει με την ετικέτα στις αγαπημένες μας μοβ σοκολάτες. 3 φορές γάλα; Ναι! Οι αγελάδες αρμέγονται 3 φορές την μέρα αυτό το διάστημα, εξ αιτίας της πληθωρικής βοσκής. Μα φυσικά, δεν θα μπορούσε αυτό να γίνεται παρά στο μήνα της Άνοιξης
• Litha: ο μήνας του Φεγγαριού, στα μέσα του καλοκαιριού
• Weodmonath: μήνας του ξεβοτανίσματος
• Haligmonath: στο τέλος του καλοκαιριού και αρχές φθινοπώρου, ομοίως με πολλές εθιμοτυπίες, πραγματοποιούνταν γιορτές για το μάζεμα της σοδειάς. Αλλά και ο Άγιος Μήνας των Αγγλοσαξόνων
• Wintirfyllith: η πρώτη χειμερινή Πανσέληνος γινόταν αυτόν το μήνα
• Blotmonath: πολύ μακάβριος μήνας για το ζωικό βασίλειο, μιας και το διάστημα αυτό τα ζώα σφαγιάζονταν και οι άνθρωποι έκαναν την κατάλληλη προετοιμασία για τον σκληρό χειμώνα. Μήνας του αίματος
• Giuli: κατά παράδοξο τρόπο διαρκούσε 2 μήνες… Αυτός περιλάμβανε γιορτές για το χειμερινό ηλιοστάσιο

Έκδηλη είναι κοινή ετυμολογική ρίζα του Ινδοευρωπαϊκού μορφώματος *monath. Τουλάχιστον, αυτή είναι προφανής στο επίθημα σε προσωπικό επίπεδο. Σήμερα, month, ενώ σε μας μήνας εκ των πάλαι ποτέ χρόνων.

Η εκδοχή των ημερών για τους Αγγλοσάξονες(με λατινογενή προέλευση):

• Sunday: ημέρα σαφώς του ήλιου
• Monday: ημέρα του φεγγαριού
• Tuesday: ημέρα αφιερωμένη στον θεό του πολέμου, στον θεό Τιβ
• Wednesday: ημέρα εξίσου αφιερωμένη στο βασιλιά τον θεών, τον Βόντιν
• Thursday: ημέρα αφιερωμένη στον Θορ,  θεό του κεραυνού
• Friday: ημέρα αφιερωμένη στην σύζυγο του θεού Βόντιν, Φρέγια
• Saturday: ημέρα στον Ρωμαϊκό θεό Saturno, δηλαδή καθ’ ημάς ο Κρόνος, ο θεός της γεωργίας που γέννησε την Δήμητρα