Singule

Της Βάλιας Θεοδωρίδου, Ιστορικού Δ.Π.Θ.

Κατά το Β παγκόσμιο πόλεμο  η ναζιστική και μετά η σοβιετική κατοχή  υπογράμμισε έντονα την ανικανότητα του  κράτους  να προστατέψει τους πολίτες  από τη βία ,τον υποσιτισμό  και τη φτώχεια .Η Ελλάδα αφανίστηκε από την πείνα όταν  το κράτος δεν μπόρεσε να πάρει στον έλεγχο του  το απόθεμα τροφίμων της χώρας .Η Γιουγκοσλαβία διαμελίστηκε  και ενεπλάκη σε έναν διαρκή  εμφύλιο πόλεμο .Η φυγή των πολιτικών ηγεσιών  τη Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας  τις αποξένωσε από τους υπηκόους τους .Το 1943-4  μαζικά αντιστασιακά κινήματα ,όπου κυριαρχούσαν οι κομουνιστές ,ήταν έτοιμοι να καταλάβουν την εξουσία μόλις έφευγαν οι Γερμανοί.

Τον Οκτώβρη 1944 ο Τσόρτσιλ και ο Στάλιν συμφώνησαν ποιες θα είναι οι σφαίρες επιρροής  στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η Ελλάδα θα ανήκε στους  Βρετανούς και στους  Αμερικανούς  ενώ η υπόλοιπη περιοχή στην Σοβιετική Ένωση. Οι Έλληνες κομουνιστές δεν ήταν σύμφωνοι με την μοιρασιά  και μετά το  τέλος του εμφύλιου το 1949 ηττήθηκαν .Η κρίση του ελληνικού κράτους διήρκεσε όλη τη δεκαετία του 1940 και ξεπεράστηκε  με την βρετανική και αμερικανική στρατιωτική  και οικονομική υποστήριξη προς τις αντικομουνιστικές δυνάμεις .Στη Γιουγκοσλαβία και στην Αλβανία οι κομουνιστές κυριάρχησαν γρήγορα ,ο Κόκκινος στρατός πέρασε μέσα από την Γιουγκοσλαβία διώχνοντας τους Γερμανούς .Ο Τίτο όμως κατέλαβε την εξουσία χάρη στην κυριαρχία των παρτιζάνων .Οι αντίπαλοι του , Σέρβοι Τσέτνικ, Κροάτες Ουστάσι  και σλοβενικές ομάδες συντρίφτηκαν  σε ένα χρόνο.

Η Ρουμανία και η Βουλγαρία είχαν συνταχθεί με τον Άξονα  και έτσι απέφυγαν τις εφιαλτικές εμπειρίες των γειτόνων τους . Επιπρόσθετα η ήττα της Γερμανίας  οδήγησε σε κατάρρευση τις παλιές ηγετικές ομάδες . Αυτές οι δυο χώρες έζησαν την δική τους κατοχή όπου  τα σοβιετικά στρατεύματα  προέβαιναν σε επιτάξεις σιτηρών  πολύ πιο αυστηρές σε σχέση με τους Γερμανούς .Στη Βουλγαρία   διώχτηκε  με βίαιο τρόπο η παλιά κρατική διοίκηση ,στη Ρουμανία  η κυβέρνηση  ξεκαθάρισε τους λογαριασμούς της με  τις παλιές εχθρικές εθνότητες ,τους Γερμανούς .Και στις δυο χώρες ο αριθμός των μελών του κομουνιστικού κόμματος αυξήθηκε ραγδαία .

Το 1950 οι συγκρούσεις είχαν τελειώσει και τα Βαλκάνια μετατράπηκαν σε θέατρο του συναγωνισμού  ανάμεσα στον ελεύθερο κόσμο και στο σοβιετικό κομουνισμό  για την ένταξη των  παραδοσιακών αγροτικών κοινωνιών τους  στο σύγχρονο κόσμο. Όλα τα βαλκανικά κράτη  έπρεπε να εκβιομηχανιστούν ,ώστε να δημιουργήσουν δουλειές  για τους αυξανόμενους πληθυσμούς τους. ,όλα έπρεπε να φτάσουν  το βιοτικό επίπεδο της υπόλοιπης Ευρώπης .Η αντίθεση στις δύο πλευρές του Σιδηρού  Παραπετάσματος γεννούσε  μεγάλη περιέργεια  στους παρατηρητές .

Πολλοί Δυτικοί διανοούμενοι φρονούσαν ότι οι κομουνιστές  κατείχαν την σωστή οικονομική  στρατηγική  για την περιοχή. Επιπλέον ,είναι βέβαιο ότι  η εκβιομηχάνιση σε μεγάλη κλίμακα ,τα δημόσια έργα και η εκμηχάνιση της γεωργίας είναι τα σωστά φάρμακα για τον υπερπληθυσμό και τη φτώχεια των αγροτών ή για την απουσία των μεταποιημένων προϊόντων ,που χαρακτηρίζουν έντονα την ανατολική Ευρώπη.

Στην άλλη μεριά του Σιδηρού Παραπετάσματος  η ανάπτυξη ήταν πολύ υψηλότερη   αρχικά απ ότι στην Ελλάδα .Οι κομουνιστικές κυβερνήσεις έκαναν  την αναγκαστική επένδυση στη βαριά βιομηχανία  πράγμα που δεν έγινε στην Ελλάδα  η οποία επένδυε τα κεφάλαια της στα ακίνητα ,στα καταναλωτικά προϊόντα και στον τομέα των υπηρεσιών .Το 1939 το 24 % του εθνικού εισοδήματος της Βουλγαρίας  προερχόταν από την βιομηχανία και το 56% από την γεωργία  ενώ το 1952  τα ποσοστά ήταν 47% και 34% αντίστοιχα. Στη Ρουμανία το 76%  του προπολεμικού εργατικού δυναμικού  δούλευε στη γη και το 11%  στη βιομηχανία  ενώ το 1986 τα ποσοστά ήταν 28% και 45% αντίστοιχα