Singule

Αναπαράσταση

Αποτελεί το σύστημα που σε κάθε περίπτωση διακρίνεται για τον ιστορικό του χαρακτήρα. Διαφορετικός τρόπος εκδήλωσης του κόσμου. Τρόπος αποτύπωσης για να δηλώσουμε μια μεταβαλλόμενη σχέση με τον κόσμο. Άλλος τρόπος θέασης των πραγμάτων. Ειδυλλιακή αναπαράσταση. Αληθοφανείς ή μη οι αναπαραστάσεις ανοίγουν τον δρόμο για τον ρεαλισμό. 

Βιζυηνός

Γράφει οικογενειακό μυθιστόρημα. Τα θέματα του: ενοχές, πλάνες, αμαρτήματα, φόνοι, ψυχολογική βυθομέτρηση. Αναφέρεται στη κλειστή αγροτική κοινωνία που χαρακτηρίζεται με φόνους, συγκρούσεις, ένα άγραφο κοινωνικό δίκαιο τις περισσότερες φορές προαποφασισμένο. Μοσκώβ Σελίμ. Το πρώτο παραπέμπει σε Ρώσο, ενώ το δεύτερο σε Τούρκο. Ο ήρωας συλλαμβάνεται, αιχμαλωτίζεται. Βρίσκει ανθρώπους που τον καταλαβαίνουν. Μοιάζει σαν αρλεκίνος. Το ερώτημα: Πως αυτός ο ετερογενής ήρωας εγείρει την αγάπη για την πατρίδα; Αίσθημα πλάνης και ενοχής. Μνήμη. Μεταφορά. Ρομαντισμός- Ρεαλισμός. Κατατίθενται προβλήματα όπως τα όρια της ταυτότητας. Υπαινικτικά θίγονται θέματα όπως τα ενδιάμεσα των ταυτοτήτων, οι επιμειξίες, οι ζυμώσεις. Μεταμφιέσεις: ο Γιωργής δεν ήξερε ότι τον έντυναν κορίτσι. Βαθιά προβληματική. Απαρασάλευτες βεβαιότητες γίνονται αντικείμενο προβληματισμού. Ακροβατεί με οξυδερκείς καταγραφές. Δεν έχουμε μια ειδυλλιακή αναπαράσταση, αλλά έναν πρόδρομο του ρεαλισμού. Ο προβληματισμός ξεπερνά τα σύνορα. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως ο Βιζυηνός έχει μεγάλο πεζογραφικό μέγεθος. Μια μοναδικότητα πολυεπίπεδης γραφής.  Αλλά βρίσκεται διαμετρικά αντίθετος από την Χρυσούλα Δροσίνη που κέρδισε το διαγωνισμό διηγήματος. Ο Παλαμάς μελέτησε τον Βιζυηνό. Μιλάει για ψυχολογική διείσδυση. Οι προβληματισμοί του δεν συνάδουν με εθνοτικές περιγραφές. Η πρώτη του εμφάνιση ήταν το 1883 με την προκήρυξη του διαγωνισμού. Φανερώνει κάτι καινούριο αν και παίρνει εχέγγυο μετάλλιο. Γλωσσικό ιδίωμα.  Επίσης αποτελεί πηγή πλούσια πηγή ανεκμετάλλευτης λαογραφίας. Όμως, τον ενδιαφέρει περισσότερο το βάσανο, η πλάνη και η ενοχή. Τα υπόλοιπα δεν είναι αυτοσκοποί, αλλά τα μέσα. Οι στόχοι είναι οι ψυχολογικές καταβυθίσεις για να έρθουν στην επιφάνεια τα πάθη. Αυτό είναι το κέντρο βάρους. Η λαογραφία ανήκει στην περιφέρεια. Δυναμική προβληματική απέναντι στις βεβαιωτικές. Το λαογραφικό σκηνικό αποδεικνύει τη συνέχεια του έθνους. Η απόσταση δημιουργεί μύθευμα. Το άστυ έχει ρωγμές. Οι τσέλιγκες και οι βοσκοπούλες δημιουργούν μια πινακοθήκη με εθνικούς σκοπούς. Χρησιμοποιεί διαφορετικά υλικά σε συμπλοκή και δημιουργεί το νέο από τα ετερόκλητα στοιχεία. Γενικά και καταληκτικά τα ακούσματα είναι λαϊκά. Ο Βιζυηνός έχει ακόμη φαναριώτικες επιρροές και ευρωπαϊκές απηχήσεις λόγω σπουδών. Οι τρεις αυτοί κύκλοι συγχωνεύονται  εξ αιτίας της αγάπης για την πατρίδα. Αποτελεί ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Ανήκει περισσότερο στον μοντερνισμό παρά στην ειδυλλιακή αναπαράσταση.

Παπαδιαμάντης

Είναι ένας κόσμος κλειστός; Γράφει 68 διηγήματα. Επικύρωση ηθογραφικού μοντέλου. Είναι λογοτέχνης- δημοσιογράφος. Τα πράγματα εδράζονται σε πρακτικές συνθήκες. Ο ημερήσιος τύπος ευνοεί το σύντομο διήγημα. Περιορισμένος χώρος εφημερίδας που εξασφαλίζει τα προς το ζην. Κατ’ επάγγελμα και κατά παραγγελία δημοσιογράφος και μεταφραστής. Ο χαρακτηρισμός «κοσμοκαλόγερος» είναι προκρούστιος.  Χρησιμοποιείται ο βίος για να χαρακτηριστεί το έργο. Το έργο παρέχει κριτήρια λογοτεχνικότητας.

Πλαίσιο

Το 1871 μελέτη του βίου των νέο ελλήνων, αίτημα ενάντια στην θεωρία  του Φαλμεράγιερ. Ασφυκτικοί οι ορίζοντες στον χωρόχρονο. Επιμερισμός ιδιαίτερων πατρίδων. Εξέλιξη γραμματολογικών ειδών μέχρι τον μεσοπόλεμο. Αλλαγές στον αφηγηματικό λόγο. Τα γραμματολογικά μοντέλα δεν έχουν γραμμική εξέλιξη. Πισωγυρίσματα, επιβιώσεις, κατάλοιπα. Η ηθογραφία της αγροτικής κοινωνίας παύει κατά τα 1900. Η μετακίνηση στην πόλη θα φέρει αλλαγές στην αφηγηματική σκηνή. Πραγματοποιούνται 2 μεγάλες συζητήσεις περί ηθογραφίας κατά τα 1927 και 1937-8.  Η ηθογραφία δίνει το ηθογραφικό διήγημα. Ενώ η νέα γενιά προάγει το αστικό μυθιστόρημα.

Ηθογραφία

Έντονη μέχρι τώρα προσέλκυση ηθογραφικού ενδιαφέροντος μέσω προκηρύξεων. Δεν υπάρχει γραμμική εξέλιξη. Ένα μοντέλο βιολογικό οδηγεί σε πλάνες καθώς υπάρχουν κατάλοιπα στοιχεία. Θεωρείται ότι τα ηθογραφικά φανερώματα κατά το 1900 παυουν να υπάρχουν. Εξαντλούν πράγματι τη δυναμική τους ή συνεχίζουν να εμφανίζονται;